Naturalne probiotyki – właściwości i źródła

Probiotyki pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie. Wykazują właściwości przeciwbakteryjne, wzmacniające i stymulujące. Z tego artykułu dowiesz się, dlaczego warto zadbać o odpowiednią podaż naturalnych probiotyków w swojej diecie. Poznasz także najlepsze źródła ich występowania. Zapraszamy do lektury!

Mikrobiota- co to jest?

Mikrobiota to drobnoustroje (oraz ich geny), które zasiedlają organizm człowieka. W praktyce najwięcej znajdziemy ich w przewodzie pokarmowym. Chociaż głównym składnikiem mikroflory jelitowej są bakterie, znajdziemy w niej także na przykład wirusy. Bakterie będące w składzie mikrobioty jelitowej współpracują ze sobą w celu wykonywania różnych funkcji. Chodzi głównie o trawienie, wchłanianie składników odżywczych i regulowanie procesów metabolicznych. Ich funkcje to także fermentowanie i rozkładanie niestrawionych pokarmów. Od kondycji mikrobiomu jelitowego zależy zdrowie całego organizmu, głównie jego odporność, rozwój chorób przewlekłych (cukrzyca, choroby układu krążenia), zdrowie przewodu pokarmowego, masa ciała, a nawet nasza kondycja i samopoczucie.

Większość drobnoustrojów jelitowych żyje w okrężnicy, a ich ilość i różnorodność zmienia się przez całe życie. Na mikroflorę jelitową wpływ ma wiele czynników, między innymi stan zdrowia, nieprawidłowe żywienie, stosowanie używek i przyjmowanie antybiotyków.

Czym są bakterie probiotyczne?

O florę bakteryjną jelit należy dbać za pomocą prebiotyków i probiotyków. Równowaga tych dwóch składników w mikrobiomie jest niezbędna do utrzymania zdrowia w jelitach. Probiotyki (bakterie probiotyczne, bakterie kwasu mlekowego) to mikroorganizmy, które żyją w niektórych produktach spożywczych. Ich źródłem są także specjalne preparaty farmaceutyczne. Probiotyki wykazują masę korzystnych właściwości nie tylko w kontekście zdrowych jelit, ale również prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.

Do bakterii probiotycznych zaliczamy:

• bakterie szczepu lactobacillus acidophilus,
  
• bakterie bifidobacterium,
  
• drożdżaki saccharomyces boulardii.
  
  

Aby produkt mógł zyskać miano probiotyku, musi spełniać następujące kryteria:

• pochodzenie – musi pochodzić z naturalnej i zdrowej flory bakteryjnej jelita grubego człowieka,
  
• przynależność –  musi należeć do ściśle określonego rodzaju i gatunku,
• bezpieczeństwo – bezpieczny dla ludzi , brak właściwości chorobotwórczych i toksycznych,
• odporność – na działanie soku żołądkowego, soli żółci i na enzymy trawienne,
• aktywność – antagonista w stosunku do niekorzystnie działających bakterii zasiedlających florę jelitową,
• wiarygodność – korzystne działanie potwierdzone naukowo,
  
• niezmienność – probiotyk musi zachować swoje właściwości w procesach przetwórczych a także podczas przechowywania.
  
  

Bakterie kwasu mlekowego – właściwości i funkcje

Naturalne probiotyki wciąż są przedmiotem badań naukowców. Już dziś wiemy jednak, że korzystnie wpływają między innymi na układ pokarmowy, odpornościowy oraz moczowo-płciowy. Probiotyki naturalne wykazują właściwości przeciwbakteryjne, wzmacniające i stymulujące.

Naturalne probiotyki biorą udział w procesach trawienia

Dobre naturalne probiotyki fermentując, biorą udział w procesach trawienia. Rozkładają węglowodany, białka i tłuszcze na substancje bioaktywne, które możemy przyswoić. Tym samym ułatwiają przyswajanie mikroelementów z żywności. Szczepy bakterii probiotycznych polecane są również osobom, które zmagają się z nietolerancją laktozy. Łagodzenie nietolerancji laktozy jest możliwe dzięki temu, że naturalne probiotyki uwalniają laktazę – enzym niezbędny do rozkładu laktozy.

Probiotyki naturalne wspomagają pracę układu pokarmowego oraz moczowo-płciowego

Do najważniejszych funkcji bakterii kwasu mlekowego w kontekście ochrony układu pokarmowego oraz moczowo-płciowego należą:

• zapobieganie i leczenie biegunek wywołanych przez rotawirusy; probiotyki naturalne zmniejszają też ryzyko wystąpienia biegunek po antybiotykoterapii,
  
• przeciwdziałanie gromadzeniu się w jelitach rakotwórczych metabolitów,
  
• wspomaganie trawienia i zapobieganie występowaniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych u osób zdrowych,
  
• łagodzenie różnego rodzaju zaburzeń flory bakteryjnej jelit,
  
• leczenie stanów zapalnych żołądka i jelit, w tym dolegliwości spowodowanych bakterią Helicobacter Pylori,
  
• regulowanie konsystencji stolca u osób cierpiących na zaparcia lub zespół jelita drażliwego,
  
• rola w profilaktyce chorób układu moczowo-płciowego, zapobieganie infekcjom układu moczowego.
  

Naturalne probiotyki wzmacniają odporność organizmu

Probiotyki nie tylko poprawiają trawienie, ale również mają bardzo korzystny wpływ na odporność organizmu. Wspomaganie układu odpornościowego jest jedną z najważniejszych funkcji probiotyków. Nie od dziś wiadomo, że odporność zaczyna się właśnie w jelitach. Mikroflora jelitowa zapewnia sprawne działanie komórek układu odpornościowego i sama wykazuje właściwości ochronne, nie dopuszczając do rozwoju patogenów, które atakują ludzki organizm. To dlatego jeśli chcesz się cieszyć dobrym zdrowiem i odpornością, powinieneś sięgać po naturalne źródła probiotyków.

Czym się różnią probiotyki od prebiotyków?

Prebiotyki nie są żywymi drobnoustrojami – nie zawierają żadnych mikroorganizmów, a jedynie nietrawione substancje stymulujące. Do głównych zadań prebiotyków należy pobudzanie wzrostu bakterii w jelicie grubym – prebiotyki są więc swego rodzaju pożywką dla probiotyków. Aby produkt został zakwalifikowany jako prebiotyk musi spełniać określone kryteria, między innymi obniżać pH treści pokarmowej, wybiórczo wpływać dodatnio na wzrost i aktywność korzystnych bakterii. Prebiotyki nie mogą ulegać wchłanianiu przez układ pokarmowy. Naturalne źródła prebiotyków to: czosnek, korzeń cykorii, cebula, karczoch, banany, owies.

Probiotyki naturalne – źródła występowania

Jak pokazują powyższe przykłady, naturalne probiotyki przynoszą korzystne skutki zdrowotne. Do ich głównych zadań należy wspomaganie procesów trawienia oraz wzmacnianie odporności. Jak włączyć naturalny probiotyk do diety? Po jakie składniki żywności sięgać?

Działanie probiotyczne wykazują między innymi: fermentowane produkty mleczne oraz kiszonki.

Fermentowane produkty mleczne

Do fermentowanych produktów mlecznych zaliczamy: jogurt naturalny, kefir, kwaśne mleko, maślankę, mleko acidofilne i inne przetwory z mleka fermentowanego. Jogurt to doskonałe źródło białka, wapnia, żelaza, fosforu oraz witamin z grupy B. Za charakterystyczny smak kefiru i maślanki odpowiada między innymi kwas mlekowy – produkt powstający w wyniku fermentacji. Mleko acidofilne to napój mleczny z mleka ukwaszonego zakwasem czystych kultur bakterii. Probiotyki znajdujące w fermentowanych produktach mlecznych mają korzystny wpływ na perystaltykę jelit, wspomagają trawienie i przyswajanie składników pokarmowych z żywności. Najlepiej, by produkty te nie były mocno  przetworzone.

Kapusta kiszona

Kiszona kapusta to skarbnica witamin z grupy B (przede wszystkim B12, B6 i B3). Jest też bogatym źródłem witaminy C. Ten produkt probiotyczny ma bardzo korzystny wpływ na układ odpornościowy, zapobiega rozwojowi chorób, hamuje infekcje bakteryjne i chorobotwórcze drobnoustroje.

Ogórki kiszone

Kiszone owoce i warzywa to bez wątpienia jedne z najzdrowszych produktów spożywczych. Ogórki kiszone zawierają sporo witamin z grupy B. Ich regularne spożywanie wspiera działanie układu nerwowego, poprawia koncentrację i trawienie.

Zakwas z buraków

Zakwas buraczany to klarowny, fioletowy płyn, który powstaje w procesie kiszenia buraków. Wszystko dzięki fermentacji, za którą odpowiedzialne są bakterie kwasu mlekowego. Zakwas z buraków to doskonałe źródło witaminy C i witamin z grupy B. Zawiera także spore ilości żelaza, wapnia, magnezu i potasu.

Kwas chlebowy

Kwas chlebowy to napój wytwarzany przez fermentację chleba. Odbudowuje naturalną florę bakteryjną w jelitach, poprawia przemianę materii i ułatwia trawienie. Jest bogaty w witaminy z grupy B.

Pozostałe źródła probiotyków

• kimchi – koreańska kiszonka z kapusty pekińskiej,
  
• rejuvelac – fermentowany napój z kiełkujących nasion pszenicy, żyta, jęczmienia, prosa, gryki i innych ziaren,
  
• kombucha – symbiotyczna kolonia bakterii i drożdży,
  
• sery niepoddane pasteryzacji,
  
• mleko sojowe, kefir sojowy, jogurt kokosowy – roślinne zamienniki fermentowanego nabiału.
  
  

Praktyczne zastosowanie probiotyków

Probiotyki są składnikiem wielu suplementów diety. W aptekach znajdziesz między innymi probiotyki ginekologiczne, preparaty, które wzmacniają odporność czy zapobiegają biegunkom. Pamiętaj, aby suplementy diety stosować rozważnie i najlepiej pod kontrolą lekarza. Bakterie probiotyczne najczęściej są wykorzystywane w leczeniu i zapobieganiu następującym dolegliwościom:

• biegunki,
  
• alergie pokarmowe,
  
• stany zapalne żołądka,
  
• przewlekłe zaparcia,
  
• przewlekłe stany zapalne jelit,
  
• zespół jelita drażliwego,
  
• próchnica zębów,
  
  

Dieta probiotyczna

Głównym założeniem diety probiotycznej jest to, aby w każdym posiłku pojawiały się produkty zawierające probiotyki. Jednocześnie z codziennego jadłospisu należy wyeliminować żywność wysoko przetworzoną, sól, produkty z białej mąki, czerwone mięso, alkohol, słodycze oraz inne produkty o wysokim indeksie glikemicznym. Dieta probiotyczna to dieta na odporność, która najwięcej pozytywnych efektów przyniesie osobom zmagającym się z różnego rodzaju infekcjami. Korzyści z jej stosowania mogą odczuć także osoby z nadwagą i problemami jelitowo-żołądkowymi.

Małgorzata Brzezińska

Absolwentka dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Doświadczenie zdobywała w warszawskich żłobkach, przedszkolach i szkołach, a także prowadząc warsztaty edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W Maczfit odpowiada za prace działu Dietetyki i spójność wszystkich diet z oferty. Prywatnie miłośniczka śródziemnomorskich smaków.