Żywność liofilizowana – czym jest i czy jest zdrowa?

Liofilizacja to jedna z metod konserwowania żywności. Dawniej po produkty liofilizowane sięgali zawodowcy – astronauci, himalaiści czy żołnierze. Dziś jedzenie liofilizowane cieszy się dużą popularnością również wśród podróżników-amatorów. Jak smakuje żywność liofilizowana? Czy ma jakieś wartości odżywcze? Czym różnią się posiłki liofilizowane od gotowych dań typu instant? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w niniejszym artykule.

Jak powstają produkty liofilizowane?

Liofilizacja to proces suszenia w bardzo niskiej temperaturze i z zastosowaniem obniżonego ciśnienia. Proces liofilizacji składa się z trzech etapów: mrożenia, sublimacji i desorpcji.

Etap 1 – mrożenie

Aby powstało liofilizowane danie lub przekąska, najpierw trzeba je zamrozić. Niskie temperatury (od -40 do nawet -80 stopni Celsjusza) sprawiają, że giną wszystkie bakterie i mikroorganizmy odpowiedzialne za powstawanie pleśni czy fermentowanie.

Etap 2 – sublimacja

Drugim etapem procesu liofilizacji jest sublimacja, czyli suszenie pierwotne. W procesie sublimacji żywność trafia do tzw. próżni średniej, w której dochodzi do parowania wody. Ciśnienie w liofilizatorze zostaje obniżone do wartości niższej niż ciśnienie pary lodu. W tym czasie lód, który powstał podczas mrożenia, zamienia się w parę wodną.

Etap 3 – desorpcja

Ostatnim etapem w procesie liofilizacji jest desorpcja, czyli poddanie produktu suszeniu wtórnemu. Mimo że lód zmienił już swoją postać, wewnątrz produktu pozostały jeszcze pewne ilości wilgoci. W celu pozbycia się jej podnosi się nieco temperaturę powietrza (do około 0 stopni Celsjusza) i maksymalnie obniża ciśnienie w liofilizatorze. Tym samym cała woda „znika” z potrawy.

Dania gotowe, warzywa i owoce liofilizowane, czyli co można poddać procesowi liofilizacji?

Procesowi liofilizacji można poddać wszystkie te produkty, które mają w swoim składzie wodę oraz przynajmniej jedną z trzech substancji: białko, węglowodany lub tłuszcz.

W praktyce oznacza to, że żywnością liofilizowaną są zarówno potrawy (na przykład kasza kuskus z kurczakiem), jak i desery (mus czekoladowy z malinami) oraz inne przekąski (owoce i warzywa liofilizowane).

Żywność liofilizowana – przykłady:

• warzywa liofilizowane, na przykład: papryka, pietruszka, seler, por, dynia, szparagi, fasola, pomidory, marchew,
• owoce liofilizowane, takie jak: truskawki, jabłka, żurawina, maliny, wiśnie, śliwki, porzeczki, gruszki, jeżyny, mango, banany, awokado,
• grzyby,
• produkty zbożowe, czyli ryże, kasze, makarony, płatki owsiane,
• mleko, nabiał i jaja,
• mięso, ryby i owoce morza,
• sosy i dressingi,
• słodkie przekąski,
• zioła i inne przyprawy.

Rynek żywności liofilizowanej stale się rozwija. Producenci liofilizatów coraz częściej uwzględniają potrzeby wegan, wegetarian oraz osób na innych dietach eliminacyjnych. W sklepach znajdziesz już żywność liofilizowaną bezglutenową i bezlaktozową.

Właściwości żywności liofilizowanej

Czy żywność liofilizowana jest zdrowa? Tak. Liofilizacja jest długotrwałym i kosztownym procesem, ale dzięki temu powstają naprawdę smaczne i pełnowartościowe posiłki. Jakie inne właściwości ma żywność liofilizowana?

Liofilizaty po zalaniu ich gorącą wodą smakują praktycznie tak samo jak przed procesem suszenia. Zachowują także wszystkie cenne składniki odżywcze.

Produkty, takie jak owoce liofilizowane, nadają się do spożycia bez ponownego nawadniania przy jednoczesnym zachowaniu tej samej wartości odżywczej.

Żywność liofilizowana ma bardzo długi termin przydatności do spożycia mimo tego, że nie zawiera konserwantów. W środowisku bez wody nie rozwijają się żadne bakterie – wszystkie procesy rozkładu i psucia są całkowicie zahamowane.

Jedzenie liofilizowane – zalety

Żywność liofilizowana ma wiele zalet. Oto najważniejsze z nich:

• Żywność liofilizowana nie ma konserwantów i zachowuje wszystkie swoje walory smakowe.
• Proces liofilizacji sprawia, że dania mają długi termin przydatności do spożycia. Jeśli produkty są prawidłowo przechowywane (szczelnie zamknięte i w suchym miejscu) mogą przetrwać nawet 25 lat!
• Produkty i dania liofilizowane dostarczają organizmowi cennych składników odżywczych (takich jak produkty świeże). Liofilizowane owoce czy warzywa to więc bardzo zdrowe przekąski.
• Dania liofilizowane są bardzo łatwe w przygotowaniu. Posiłek wystarczy zalać wodą.
• Żywność liofilizowana jest łatwa w przechowywaniu i transporcie, gdyż opakowanie jest lekkie i zajmuje niewiele miejsca.
• Sam pojemnik ma za zadanie chronić liofilizowany produkt przed dostępem wody i działaniem mikroorganizmów. Szczelne zamknięcie to duży komfort nie tylko podczas przechowywania, ale również podróży. Opakowania często zrobione są w taki sposób, aby konsumentowi nie było potrzebne już dodatkowe naczynie. Wystarczy nalać do opakowania wody (do wskazanej podziałki) i po kilku minutach danie gotowe.
• Dzięki liofilizacji przez cały rok mamy dostęp do tych owoców i warzyw, które pojawiają się jedynie sezonowo.
• Żywność liofilizowana zastępuje klasyczne posiłki w podróży – szczególnie wtedy, gdy nie mamy dostępu ani do sklepu, ani kuchni. Mowa na przykład o wspinaczkach wysokogórskich czy długich spływach kajakowych.

Żywność liofilizowana – wady

Czy jedzenie poddane procesowi liofilizacji ma jakieś wady? Sporym utrudnieniem może być cena. Proces liofilizacji jest skomplikowany, czasochłonny i kosztowny. W związku z tym produkt czy posiłek liofilizowany kosztuje średnio od 10 do 60 złotych za opakowanie.

Najtańsze są dietetyczne przekąski, takie jak liofilizowane owoce czy warzywa. Najwięcej trzeba zapłacić za drugie dania z mięsem, na przykład kurczaka tikka masala z ryżem.

Niektórzy za wadę żywności liofilizowanej podają fakt, że do przygotowania posiłków potrzebujemy gorącej wody. Gdyby nie proces suszenia, liofilizaty nie miałyby tych właściwości, za które są najbardziej cenione. Mowa o: braku konserwantów, długim terminie przydatności do spożycia, zachowanych wartościach odżywczych i niezmienionych walorach smakowych.

Żywność liofilizowana – dla kogo?

Smak i właściwości produktów i posiłków liofilizowanych cenią sobie obecnie nie tylko zawodowcy, ale również amatorzy.

Dawniej liofilizaty zabierali ze sobą: żołnierze, astronauci, żeglarze, himalaiści i alpiniści.

Dziś żywność liofilizowaną cenią sobie miłośnicy wycieczek górskich, fani jazdy na rowerze i uczestnicy spływów kajakowych. Produkty liofilizowane zabierane są na jachty, w podróż samolotem oraz samochodem. Szczelnie zamknięte pudełko zniesie zarówno mróz, jak i upał.

Czy warto sięgać po liofilizaty?

Jeśli nie mamy dostępu do świeżych posiłków, jak najbardziej warto sięgać po produkty liofilizowane. Nie chodzi tylko o smak i łatwość przygotowania, ale przede wszystkim cenne składniki odżywcze.

Organizm poddany wysiłkowi fizycznemu musi być bardzo dobrze odżywiony. Podobnie jest w przypadku rekreacyjnej podróży samochodem czy rowerem.

Żywność liofilizowana jest świetną alternatywą dla produktów wysoko przetworzonych, które co rusz można spotkać na stacjach benzynowych czy w popularnych sieciach fast-food.

Żywność wysoko przetworzona spożywana w nadmiarze zaburza prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Z reguły jest bogata w cukry proste, a więc powoduje wyrzut energii tylko przez moment. Po chwili znów jesteśmy głodni.

W produktach wysoko przetworzonych (takich jak zupki chińskie i inne dania typu instant) znajdują się także duże ilości soli i konserwantów. Fast-food ocieka tłuszczem, a ten – spożywany w nadmiarze – nie tylko odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej, ale również zaburza pracę układu krwionośnego (może powodować miażdżycę i zwiększać ryzyko zawałów).

Wybierając się w długą podróż lub na ekscytującą ekspedycję, spróbuj żywności liofilizowanej. Jej przygotowanie zajmie Ci nie więcej niż kilka minut:

1. Zagotuj wodę.
2. Następnie otwórz opakowanie liofilizatu, wyjmij pochłaniacz wilgoci i wlej wrzącą wodę do środka (zgodnie z instrukcją).
3. Upewnij się, że dodajesz odpowiednią ilość wody, aby osiągnąć właściwą konsystencję dania.
4. Dokładnie wymieszaj zawartość opakowania, aby wszystkie składniki dobrze się połączyły. To pomoże równomiernie rozprowadzić wodę i przyprawy, co jest istotne dla uzyskania odpowiedniego smaku.
5. Na koniec powinno się szczelnie zamknąć opakowanie i odczekać czas wskazany na opakowaniu. Najczęściej to zaledwie kilka minut.
6. Zdrowy, pożywny i smaczny posiłek gotowy!

Weronika Krawczyk