Ksylitol nie tylko dla cukrzyków. Co warto wiedzieć o ksylitolu?

Ksylitol, nazywany zwyczajowo cukrem z brzozy, to polecana przez dietetyków i diabetologów alternatywa dla białego cukru nie tylko dla cukrzyków, lecz także osób odchudzających się i każdego, kto chce zadbać o swoje zdrowie, ograniczając ilość cukru w diecie. Ma mniej kalorii, niski indeks glikemiczny i właściwości przeciwpróchnicze. Co jeszcze warto wiedzieć o ksylitolu?

Co to jest ksylitol?

Substancja ta nazywana jest cukrem brzozowym, ponieważ pozyskuje się ją głównie z drewna brzozowego. Ksylitol jest jednym z najpopularniejszych i najzdrowszych zamienników cukru. Należy do grupy alkoholi cukrowych (polioli), czyli związków o budowie chemicznej podobnej do alkoholu, lecz o zupełnie odmiennych właściwościach. Ze względu na słodycz zbliżoną do cukru (sacharozy) oraz obniżoną kaloryczność i niski indeks glikemiczny, ksylitol stanowi świetną alternatywę dla sacharozy, fruktozy i syropu glukozowo-fruktozowego. Ksylitol dostępny jest w formie drobnych, białych kryształków i wyglądem nie różni się od cukru.

Ksylitol – właściwości

Ksylitol jest niskokaloryczną substancją słodzącą. Jego wartość energetyczna wynosi 2,4 kcal na 1 g, co oznacza, że jest o 40% mniej kaloryczny niż fruktoza czy glukoza, przy takiej samej słodkości. Ale to nie koniec zalet ksylitolu – jego indeks glikemiczny jest 9-krotnie niższy niż w przypadku cukru i wynosi 8.

Ksylitol jest wolniej wchłaniany w przewodzie pokarmowym i metabolizowany bez udziału insuliny, więc nie powoduje wahań glukozy we krwi i tym samym skoków insuliny. Z tego względu polecany jest przez dietetyków i lekarzy jako dobry substytut cukru dla osób chorych na cukrzycę, insulinooporność oraz zmagających się z zaburzeniami glikemii.

Pozostałe właściwości prozdrowotne ksylitolu

• Ma potwierdzone działanie zapobiegające próchnicy – skutecznie zwalcza bakterie Streptococcus mutans, które są odpowiedzialne za powstawanie ubytków w zębach. Ksylitol likwiduje też niemiły zapach z ust i działa odświeżająco.
• Działa przeciwzapalnie, więc zapobiega różnym schorzeniom na tle zapalnym.
• W połączeniu z zieloną herbatą i witaminą C zwiększa biodostępność związków antyoksydacyjnych obecnych w liściach herbaty (katechin).
• Wspomaga wchłanianie wapnia w jelitach i sprzyja mineralizacji kości, dlatego jest polecany osobom chorującym na osteoporozę i zagrożonym tym schorzeniem (np. kobietom po 35. roku życia).
• Ma korzystny wpływ na mikrobiom jelitowy. Działa jak prebiotyk, co oznacza, że odżywia bakterie zasiedlające ludzkie jelita – może pobudzać wzrost pożytecznych bakterii Bifidobacterium i Lactobacillus.
• W przewodzie pokarmowym zachowuje się podobnie do błonnika pokarmowego, przez co zapobiega zaparciom, a także spowalnia opróżnianie żołądka.

Zastosowanie ksylitolu

Jako dodatek do żywności ksylitol znany jest pod symbolem E967. Został dopuszczony do stosowania jako substytut cukru w ponad 35 krajach w całej Europie. Jest substancją dodatkową do żywności, która może być stosowana bezpiecznie zarówno przez dorosłych, jak i dzieci. Używa się go do produkcji napojów, gum do żucia, cukierków, wyrobów cukierniczych, a także żywności dla diabetyków.

W przemyśle spożywczym i farmaceutycznym znalazł zastosowanie jako środek słodzący, stabilizator, emulgator, substancja pochłaniająca wilgoć, środek zagęszczający. Ze względu na przeciwpróchnicze działanie, bardzo często stanowi składnik produktów do higieny jamy ustnej.

W warunkach domowych ksylitolu możemy używać wszędzie tam, gdzie dotąd używaliśmy cukru – do słodzenia kawy, herbaty i innych napojów, do wypieku ciast i ciasteczek. Nie możemy jedynie zrobić z niego karmelu, ponieważ nie ulega krystalizacji.

Czy ksylitol może zaszkodzić?

Nadmierne spożycie ksylitolu może u niektórych osób wywołać dolegliwości żołądkowo-jelitowe (biegunkę). Efekt przeczyszczający zależy od indywidualnych predyspozycji, więc wprowadzając ksylitol do diety, należy zacząć od niewielkich dawek i obserwować reakcje organizmu. Zaleca się nie przekraczać dawki 15 g (3 łyżeczek) ksylitolu jednorazowo. Efekty uboczne stosowania ksylitolu u ludzi są nieliczne i niezwykle rzadkie, dlatego uznano go za substancję bezpieczną dla dzieci i dorosłych. Cukier brzozowy jest natomiast śmiertelnie niebezpieczny dla zwierząt, zwłaszcza psów – w związku z tym należy go przechowywać w miejscu trudno dostępnym dla zwierzęcia.

Erytrol a ksylitol – podobieństwa i różnice

Erytrol, podobnie jak ksylitol, jest alkoholem cukrowym. Ma podobne właściwości, chociaż jest minimalnie mniej słodki. Szczególnie polecany jest osobom chorym na cukrzycę, ponieważ ma zerowy indeks glikemiczny. 90% spożytego erytrolu jest wchłaniane w jelicie cienkim i dostaje się do krwiobiegu, a następnie w niezmienionej formie jest usuwany przez nerki. W związku z tym erytrol jest praktycznie bezkaloryczny – przyjęto, że dostarcza około 0,2-0,4 kcal na 1 g. W mniejszym stopniu przyczynia się do wystąpienia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Maksymalna dawka erytrolu, przy której obserwuje się negatywne objawy, jest około 2 razy wyższa niż w przypadku ksylitolu.

Ksylitol czy stewia – który zamiennik cukru lepszy?

Stewia to kolejny zdrowy zamiennik cukru. Pozyskuje się ją z liści rośliny o tej samej nazwie. To zupełnie inna substancja niż erytrol czy ksylitol – jej słodkość jest 300 razy wyższa od sacharozy, nie dostarcza kalorii, nie powoduje żadnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Zatem stewia wydaje się jeszcze lepszą alternatywą dla białego cukru w diecie odchudzającej. Jednak ze względu na charakterystyczny, nieco gorzkawy smak, nie każdemu smakuje.

Chorujesz na cukrzycę? A może chcesz ograniczyć ilość cukru w diecie, aby wzmocnić swoje zdrowie? Biały cukier w cukiernicy zamień na ksylitol i zamów naszą dietę DIABETIC – menu jest w dużym stopniu wytrawne, oparte na produktach o niskim indeksie glikemicznym, lecz nie zabraknie w nim też zdrowych słodkości.

Katarzyna Henel