Niedoczynność tarczycy – dieta a produkty zakazane

Tarczyca to gruczoł dokrewny, znajdujący się w szyi człowieka, zajmujący się wytwarzaniem istotnych hormonów, wpływających na metabolizm komórkowy, pracę serca, układ nerwowy, kostny, skórę i włosy oraz na termogenezę. Niedoczynność tarczycy to schorzenie, które może mieć wiele różnych przyczyn. Od oczywistych jak wycięcie tarczycy lub jej części, przez autoimmunologiczne jej zapalenie (tak zwana choroba Hashimoto), niedobór jodu po niedoczynność przysadki mózgowej. Jej efektem jest zaburzenie gospodarki hormonalnej organizmu (produkcji hormonów). We krwi występuje niedobór hormonów tarczycy T3, czyli trijodotyroniny, oraz T4, czyli tyroksyny. Pojawiają się różnorodne objawy: problemy z metabolizmem, łatwe męczenie się, senność, zaparcia, problemy z menstruacją, bóle głowy, obniżenie nastroju i przybieranie na wadze oraz inne dolegliwości.

Szczególnie problemy z pracą przewodu pokarmowego w połączeniu z zaburzeniami metabolizmu, mogą powodować poważne konsekwencje, które jesteście w stanie złagodzić, podchodząc odpowiedzialnie do swojej diety. Poniższy artykuł przedstawia pokrótce założenia, jakie powinna spełniać dieta dla osób z niedoczynnością tarczycy.

Dieta w niedoczynności tarczycy – podstawowe założenia

Przede wszystkim dieta przy niedoczynności tarczycy powinna spełniać wszystkie założenia zdrowego odżywiania. Zalecenia prawidłowego odżywiania pomogą utrzymać odpowiednią masę ciała przy problemach z metabolizmem spowodowanych niedoczynnością tarczycy. Jeśli problemy tym gruczołem spowodowały u Was wzrost masy ciała, powinniście schudnąć do właściwego Wam BMI. Zaplanujcie wtedy dietę z deficytem kalorycznym, jednak odpowiednio zbilansowaną.

W przypadku problemów zdrowotnych takich jak niedoczynność tarczycy należy dołożyć wszelkich starań, aby dieta była bezpieczna. Dlatego też przy ewentualnym odchudzaniu skonsultujcie się z dietetykiem bądź lekarzem. Zaznaczmy, że odmiennym przypadkiem jest nadczynność tarczycy. Dieta w wypadku tego schorzenia powinna dostarczać raczej więcej kalorii niż zwykle, dlatego ważne jest, żeby odróżniać te dwa stany i nie wrzucać tych zaburzeń w działaniu tarczycy do jednego worka.

Zaburzenia procesów metabolicznych przy niedoczynności tarczycy wymuszają regularne odżywianie się. Wasz organizm lepiej będzie sobie radził z przemianą materii, jeśli będziecie  dostarczać energię regularnie i w mniejszych dawkach. Dlatego pierwszą korektą, jaką warto wprowadzić w swoim sposobie odżywiania, jest zamienienie 2-3 obfitych posiłków (czyli śniadania, obiadu i kolacji, ewentualnie obiadokolacji) na 4-5 posiłków w regularnych, około trzygodzinnych odstępach czasu. Śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolacja – tak powinien wyglądać przykładowy jadłospis dzienny przy niedoczynności tarczycy. Dzięki częstszemu jedzeniu posiłki nie muszą być tak obfite. Organizm będzie łatwiej sobie radził z ich trawieniem, a pomiędzy posiłkami nie będzie doskwierał Wam głód. To również ułatwia zapanowanie nad podjadaniem. Przy częstszym jedzeniu mniejszych porcji nie ma takiej potrzeby. Regularne posiłki to pierwszy krok w kierunku poprawy zaburzonej przemiany materii.

Błonnik przeciwko zaparciom w niedoczynności tarczycy

Oprócz problemów z przemianą materii i nadwagą choroby i niedobory hormonów tarczycy mogą również powodować zaparcia. Składnik odżywczy, który pomoże i w złagodzeniu zaparć, i w utrzymywaniu lub utracie wagi, to błonnik pokarmowy. Jego działanie w Waszym organizmie jest wielorakie. Nierozpuszczalny błonnik pokarmowy już na etapie przeżuwania pokarmu ma wpływ na jego trawienie, zmuszając do dłuższego i dokładniejszego przeżuwania. Dzięki temu wydzielana jest większa ilość śliny, co ułatwia rozkładanie pokarmu. Dłuższe przeżuwanie oznacza też szybsze wysyłanie sygnału o sytości do mózgu. Sprawia to, że łatwiej Wam trzymać się wyznaczonych porcji jedzenia i nie macie potrzeby podjadania po posiłku. Błonnik działa również bardzo skutecznie w jelitach – związuje wodę i drażni mechanicznie ściany jelit, czym stymuluje perystaltykę i ułatwia wypróżnianie. Wszystkie te działania sprzyjają utrzymywaniu prawidłowej masy ciała i niezakłóconej pracy układu pokarmowego. Spożywając produkty błonnikowe należy pamiętać o spożywaniu wody w odpowiednich ilościach.

Co jeść przy niedoczynności tarczycy, aby dostarczyć ciału odpowiedniej ilości błonnika? Trzy grupy produktów są najlepszym źródłem błonnika pokarmowego. Warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe.

Warzywa i owocowe

Spożycie warzyw i owoców powinno wynosić minimum 400 gramów – 3/4 tej porcji powinny stanowić warzywa, a 1/4 owoce. Zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia warzywa powinny być obecne w każdym posiłku. Są doskonałym źródłem witamin i minerałów. Dodatkowo są niskokaloryczne i mają niski indeks glikemiczny, więc nie podnoszą gwałtownie poziomu cukru we krwi.

W perspektywie poprzedniego punktu zwróćcie szczególną uwagę na wysoką zawartość błonnika w warzywach surowych. Najlepiej jeść je w takiej postaci lub ewentualnie gotowane na parze (w ostateczności gotowane w wodzie). Dzięki temu będziecie mieli pewność, że zachowają swoje walory odżywcze.

Owoce są również bogatym źródłem składników potrzebnych Waszemu organizmowi. Są jednak najczęściej kaloryczne. Dlatego wystarczą tylko dwie porcje owoców dziennie, o łącznej masie około 100 gramów.

Skoro mówimy o warzywach, trzeba zaznaczyć na jakie warzywa należy uważać przy niedoczynności tarczycy. Warzywa kapustne takie jak kapusta, kalafior, jarmuż, kalarepa, rzepa, brokuł, brukiew mogą ograniczyć wchłanianie jodu i działać szkodliwie na produkcję hormonów tarczycy i sam narząd, dlatego należy ograniczyć ich spożycie, a najlepiej uprzednio ugotować w dużej ilości wody, aby straciły możliwie dużo z niepożądanych związków. Orzechy ziemne i gorczyca zawierają z kolei substancje wolotwórcze, tak zwane goitrogeny. Oznacza to, że ich spożycie może powodować powstawanie tak zwanych „woli” czyli charakterystycznego dla osób chorych na tarczycę zgrubienia na szyi związanego z powiększeniem tego gruczołu.

Produkty zbożowe

Pełnoziarniste produkty zbożowe takie jak kasze, ryż brązowy, płatki owsiane, razowe pieczywa i makarony są świetnymi źródłami błonnika pokarmowego i jako takie powinny znaleźć stałe miejsce w diecie osoby z niedoczynnością tarczycy i wyprzeć wszystkie produkty z białej mąki. Oprócz błonnika to także jedno z podstawowych źródeł węglowodanów. U wielu osób z niedoczynnością tarczycy występuje insulinooporność (stan, w którym tkanki przestają być wrażliwe na insulinę). Warto więc zadbać o dietę zawierającą węglowodany złożone o niskim indeksie glikemicznym, czyli właśnie takie, które znajdują się w pełnoziarnistych produktach zbożowych. Czemu akurat takie produkty są tymi pożądanymi w diecie? Ponieważ organizm powoli wprowadza zawarty w nich cukier do krwi. Zaspokajają łaknienie na dłużej. Stanowią również podstawę wielu pysznych potraw – w końcu kto wyobraża sobie swoją kuchnię bez ryżów, kasz i makaronów? Nie trzeba z nich wcale rezygnować, wystarczy wybrać te pełnoziarniste.

Źródła białka, czyli mięso, nabiał i nie tylko

Zarówno osobom zdrowym, jak i cierpiącym na niedoczynność tarczycy zaleca się wybieranie jako głównego źródła białka chudych rodzajów mięsa, czyli drobiu (kurczak, indyk) i królika. Dieta w niedoczynności tarczycy powinna jedynie okazyjne zawierać wieprzowinę i chudą wołowinę. Mięso to bogaty dostawca pełnowartościowych białek, w tym niezwykle ważnych aminokwasów egzogennych, czyli tych, których Wasz organizm nie jest w stanie wyprodukować samodzielnie.

Nie oznacza to jednak, że mięso to jedyne źródło białka. Bardzo dobre źródło wszystkich potrzebnych aminokwasów to dobrze Wam znane kurze jajko. Nie bez powodu białko z niego zostało uznane za wzór zawartości aminokwasów, podobnie jak mleko matki dla niemowląt. Stąd możecie wygospodarować dla jajek miejsce w swojej diecie.

Co jeszcze dostarczy Wam białka? Oczywiście nabiał. Oprócz bycia źródłem cennego białka, zapewnia on również podaż wapnia wzmacniającego kości i wielu innych istotnych składników odżywczych. Jest na niego miejsce w prawidłowo zbilansowanej diecie w postaci mleka bądź odtłuszczonego jogurtu. Wybierajcie sery odchudzone i unikajcie tłustej śmietany. Taki nabiał może z powodzeniem gościć na Waszych stołach i urozmaicać Wasze dania. Dodatkowo mleko to świetne źródło wapnia. Dlatego nie lekceważcie w swojej diecie nabiału i produktów mlecznych.

Również orzechy stanowią wartościowe źródło białka. Są też kaloryczne, więc garść orzechów powinna wystarczyć. W tym miejscu przypominamy, że należy uważać na spożycie orzeszków ziemnych ze względu na zawartość substancji wolotwórczych.

W standardowej diecie soja jest bardzo pożądana i może być dobrym źródłem białka. W przypadku niedoczynności tarczycy trzeba jednak uważać na jej spożycie. Soja w zbyt dużej ilości, może mieć niekorzystny wpływ na hormony tarczycy. Soja również może utrudniać wchłanianie leku, który muszą przyjmować osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy.

Napoje i odpowiednie nawodnienie

W artykule była już mowa o piciu mleka, w tym miejscu wspomnimy o innych napojach. Dieta przy niedoczynności tarczycy wymaga odpowiedniego spożycia wody w celu przyspieszenia procesów metabolicznych, zwolnionych przez chorobę. Dlatego należy pić dwa litry wody lub nawet więcej w zależności od masy ciała. Można również pić herbaty (ale nie za mocno zaparzone), również wspomniane wyżej mleko i soki owocowe w niezbyt dużej ilości. Starajcie się unikać alkoholu.

Co jeszcze należy wykluczyć z diety?

Niedoczynność tarczycy to stan, w którym powinniście zrezygnować z wszelkiego rodzaju fast foodów, śmieciowego jedzenia i słodyczy. Są to puste kalorie, bez cennych składników odżywczych. Fast foody często przygotowane są w głębokim tłuszczu lub na tłuszczu zwierzęcym. Unikajcie ich, tak samo, jak twardych margaryn. Wybierajcie tłuszcze roślinne, zdrową oliwę oraz tłuszcz rybi (z ryb morskich), który zawiera cenne kwasy omega-3.

Z czego jeszcze zrezygnować? Jedną z odmian niedoczynności tarczycy jest autoimmunologiczna choroba Hashimoto. Popularna w przypadku tego autoimmulogicznego zapalenia tarczycy jest dieta bezglutenowa. Przekonanie co do zasadności tej eliminacji  wzięło się z tego, że chorobą często współwystępującą z Hashimoto jest celiakia, gdzie dieta bezglutenowa jest koniecznością. Eksperci zalecają wprowadzenie diety bezglutenowej tylko przy występowaniu celiakii (lub innych nietolerancji glutenu) razem z Hashimoto.

Innym problemem czasem współwystępującym z chorobą Hashimoto jest nietolerancja laktozy. Tylko w takim wypadku możemy mówić o usunięciu mleka z diety. Dieta bezmleczna nie jest sposobem odżywiania z wyboru. Stosujemy ją tylko wtedy, gdy są ku temu wskazania.

Niedobory jodu

Ważnym mikroelementem w działaniu narządu i powstawaniu hormonów tarczycy jest jod. Dlatego też przy niedoczynności tarczycy trzeba pilnować, by nie występowały jego niedobory. Przykładowy jadłospis jako dobre źródło jodu wskazuje ryby morskie, które dostarczają też ważnych (nienasyconych) kwasów tłuszczowych, więc to podwójny powód, aby włączyć je do diety. Najlepiej swoje wybory skonsultować z lekarzem, który, jeśli będzie taka potrzeba, wykona komplet badań i ustali, czy występuje u Was niedobór jodu i jak ewentualnie uzupełnić je w diecie.

Oprócz jodu, innymi składnikami mineralnymi ważnymi w diecie osób z niedoczynnością tarczycy są żelazo, cynk oraz selen. Ich właściwa podaż wpływa korzystnie na funkcjonowanie tarczycy.

Podsumowanie

Reasumując, zarówno dieta w chorobie Hashimoto, jak i w niedoczynności tarczycy powinna spełniać wszystkie założenia zdrowego odżywiania się, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedniego nawodnienia, unikania produktów szkodzących tarczycy, fast foodów i śmieciowego jedzenia oraz dbałością o odpowiednią podaż składników mineralnych szczególnie potrzebnych do właściwego funkcjonowania tarczycy. Dieta w niedoczynności tarczycy musi mieć odpowiednią kaloryczność. Jeśli cierpicie na niedoczynność tarczycy lub chorobę Hashimoto, mamy dla Was w Maczfit coś specjalnego. Nasza dieta pudełkowa przy Hashimoto (odpowiednia również dla osób o zwykłej niedoczynności tarczycy) zdejmie z Waszych barków obowiązek martwienia się o skład diety i jej przygotowanie. Nasi dietetycy dbają, by zawierała ona jedynie produkty dla Was wskazane i uwzględniała możliwe nietolerancje, a także by była odpowiednio zbilansowana. Jest to świetne rozwiązanie dla osób zapracowanych.

Niezależnie od tego, czy wybierzecie nasze usługi, czy będziecie samodzielnie dbać o swoją dietę, pamiętajcie, że możecie potraktować to jako okazję do poznawania nowych smaków i eksperymentowania w kuchni. Bycie na diecie to nie tragedia – wręcz przeciwnie, to może być świetny początek kulinarnej przygody. Spróbujcie i przekonajcie się sami!

Dieta dla osób z Hashimoto

Pyszny i zdrowy catering od Maczfit

Zamów dietę Hypo Hashimoto

 

Małgorzata Brzezińska

Absolwentka dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Doświadczenie zdobywała w warszawskich żłobkach, przedszkolach i szkołach, a także prowadząc warsztaty edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W Maczfit odpowiada za prace działu Dietetyki i spójność wszystkich diet z oferty. Prywatnie miłośniczka śródziemnomorskich smaków.