Soki dla dzieci. Czy są zdrowe?

Świeżo wyciskane soki to źródło cennych witamin, składników mineralnych i antyoksydantów. Kiedy warto włączyć soki do diety dziecka? Czy w sklepach można znaleźć zdrowe soki dla dzieci? Jak układać dietę swojej pociechy, aby zapewnić jej prawidłowy rozwój? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule!

Soki w diecie dziecka – od kiedy można je wprowadzić?

Do szóstego miesiąca życia maluch powinien spożywać tylko mleko matki lub mleko modyfikowane. Po pół roku można wprowadzać stopniowe rozszerzanie diety, włączając do niej między innymi warzywa i owoce.

Zgodnie z rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrii domowe soki owocowe i warzywne powinny pojawić się w diecie dziecka dopiero po ukończeniu pierwszego roku życia. Przed podawaniem soków należy rozszerzyć dietę o warzywa i owoce w formie stałej – rozdrobnionej, rozgniecionej lub zblendowanej – tak, aby niemowlę poradziło sobie z ich zjedzeniem.

Jak podkreślają eksperci, w diecie niemowląt soki nie służą zaspokajaniu pragnienia i nie mogą zastępować ani mleka, ani wody. U niemowląt poniżej piątego miesiąca życia nie zaleca się stosowania soków, ponieważ mogą one znacząco obniżyć ilość przyjmowanego mleka lub preparatu zastępującego pokarm matki, które są właściwym w tym wieku źródłem niezbędnych składników pokarmowych.

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci soki mogą być wprowadzane do diety niemowląt karmionych piersią nie wcześniej niż w siódmym miesiącu życia, a u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym po ukończeniu czwartego miesiąca życia.

Niemowlętom można podawać wyłącznie naturalne soki bez dodatku cukru, poddane pasteryzacji. Wskazane jest unikanie podawania soków między posiłkami, aby dziecko nie ograniczyło ilości spożywanych posiłków. W przypadku problemów z nadmiernym przybieraniem na wadze, dolegliwości ze strony układu pokarmowego (ból brzucha, biegunki) czy próchnicy zębów ilość spożywanych soków powinna być dokładnie określona przez lekarza bądź dietetyka.

Ile soków można podawać do picia dzieciom?

• dzieci 1-3 lat – maksymalnie pół szklanki soku dziennie (około 120 ml),
• dzieci 4-6 lat – maksymalnie 1/2 lub 3/4 szklanki dziennie (około 120–180 ml),
• dzieci powyżej 7 lat – maksymalnie 1 szklanka dziennie (około 240 ml).

Świeżo wyciskane soki z owoców i warzyw – źródło cennych składników odżywczych

Świeżo wyciskane (czyli nisko przetworzone) soki owocowe i warzywne są bardzo zdrowe. Domowa obróbka kulinarna (wyciskanie, blendowanie) sprawia, że owoce i warzywa nie tracą tak wielu składników, jak to się dzieje w przypadku przetwórstwa na skalę masową.

Owoce i warzywa są podstawą każdej zdrowej diety, a więc również diety dzieci. Różnorodne gatunki zawierają całą gamę witamin, które umożliwiają prawidłowy rozwój oraz wzmacniają odporność. W warzywach i owocach nie brakuje także minerałów, takich jak wapń, potas, magnez, cynk, żelazo i sód. Ich skład obfituje w naturalne antyoksydanty (przeciwutleniacze). Związki antyoksydacyjne chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Dzięki temu przeciwutleniacze ograniczają ryzyko wielu chorób.

W składzie warzyw i owoców znajdziemy także wodę, węglowodany i błonnik pokarmowy. Ten ostatni związek korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego – reguluje perystaltykę jelit i rytm wypróżnień.

Owoce i warzywa można wykorzystywać w kuchni na różne sposoby. Ich smak doceniamy przede wszystkim wiosną i latem, kiedy mamy nieograniczony dostęp do gatunków sezonowych.

Dieta dla dzieci powinna uwzględniać różnokolorowe, świeże warzywa i owoce. Przygotowywane z nich soki świetnie sprawdzą się, gdy dziecko nie chce jeść warzyw i owoców w postaci stałej.

Czy w sklepach można znaleźć naturalne soki owocowe i warzywne?

Soki z owoców i warzyw zawierają węglowodany – zarówno złożone, jak i proste. Do węglowodanów prostych (monosacharydów) należą glukoza i fruktoza, z kolei cukrem złożonym (wielocukrem) jest skrobia. 

Cukry proste, spożywane w umiarkowanych ilościach, nie są szkodliwe. Szybko dostarczają energii do organizmu, więc często sięgają po nie głównie zawodowi sportowcy i osoby bardzo aktywne fizycznie. Jednak jedzenie cukrów prostych w dużych ilościach przynosi wiele negatywnych skutków zdrowotnych. Warto zwrócić na to szczególną uwagę, gdyż cukier prosty znajduje się obecnie w składzie większości sklepowych produktów spożywczych. Nadmiar cukrów prostych w diecie znacznie zwiększa ryzyko chorób dietozależnych, w tym ryzyko otyłości i chorób serca.

Skąd zatem wzięły się ograniczenia spożywania soków u najmłodszych? Po pierwsze stąd, że głównym pokarmem niemowląt powinno być mleko. Po drugie – od najmłodszych lat warto wyrabiać u dzieci nawyk picia wody. Soki mogą być częścią diety (szczególnie jeśli maluch nie chce spożywać warzyw i owoców w postaci stałej), ale nie powinny być jej podstawą.

Starsze dzieci mogą pić więcej soków, jednak kluczowe jest kontrolowanie, po jakie napoje sięgają. W sklepach znajdziemy różnokolorowe „soczki dla dzieci”, które kuszą atrakcyjnymi opakowaniami. Większość z nich nie powinna pojawiać się ani w diecie dziecka, ani dorosłego.

Soki, nektary, napoje – jakie są różnice i co podawać dzieciom?

Sok

Najzdrowszym wyborem dla dzieci są soki naturalne, które otrzymuje się z jadalnych części dojrzałych owoców i/lub warzyw. Zgodnie z obowiązującym prawem do soków zabronione jest dodawanie cukru, substancji słodzących, barwników i konserwantów (są dwa wyjątki: sok limonkowy i cytrynowy).

Komponując zdrową dietę, najlepiej sięgać po soki NFC. NFC to skrót od angielskiego „not from concentrate” – nie z soku zagęszczonego (koncentratu). Soki tłoczone NFC wytwarzane są jak soki domowe. Starannie wyselekcjonowane i umyte warzywa/owoce zostają wyciśnięte, a otrzymany sok przelany do naczynia (w sklepach znajdziemy je najczęściej w szklanej butelce).

Jedynym, co odróżnia soki robione samodzielnie w domu od soków naturalnych ze sklepu, jest proces pasteryzacji. Soki sklepowe są pasteryzowane, aby zachowywać dłuższą datę przydatności do spożycia przed otwarciem. 

Nektar

Nektar to produkt wytworzony z rozcieńczonego wodą soku z warzyw i/lub owoców. Sklepowe nektary zazwyczaj są dosładzane cukrem lub miodem. Często zawierają także aromaty, barwniki i inne składniki, których spożywanie w nadmiarze szkodzi. Minimalna zawartość soku w nektarze zależy od rodzaju owoców/warzyw, z których wytworzono sok.

Napój

Produkty spożywcze określane jako „napój” nie są ani sokiem, ani nektarem. W napoju zawartość surowca (owocu lub warzywa) może być śladowa, a może nie być go w ogóle. Jaki jest więc skład napoju? Głównie woda, cukier, aromaty, barwniki i substancje konserwujące. Zanim więc sięgniesz po tani, kolorowy „napój o smaku pomarańczowym”, uważnie przeanalizuj jego skład.

Kolorowe soczki pełne cukru to jednak nie wszystko. Nie zapominajmy o słodkich napojach gazowanych, w tym energetykach, które nie powinny pojawiać się na stole – ani podczas posiłku, ani pomiędzy daniami.

Spożywanie słodkich przekąsek (w tym słodzonych napojów) w nadmiarze negatywnie wpływa na kondycję całego organizmu – zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Wysoka podaż cukru w codziennej diecie dziecka może prowadzić do nadwagi, a ta – do wielu niebezpiecznych chorób dietozależnych.

Otyłość u dzieci jest wciąż bardzo powszechnym problemem, którego nie należy ignorować. Jeśli Twoja pociecha nadmiernie przybiera na wadze lub spożywa za dużo słodyczy, poszukaj wsparcia u specjalistów. Doświadczony lekarz i/lub dietetyk pomoże też z odwrotną przypadłością, jaką jest brak apetytu u dziecka.

Napoje w diecie dziecka

Co podawać dziecku do picia? Przede wszystkim wodę. W menu mogą znaleźć się też zdrowe soki dla dzieci i pożywne koktajle. Najmłodsi nie powinni pić napojów, które w składzie mają substancje pobudzające (kawa, niektóre herbaty, energetyki).

Przede wszystkim woda

Wodę można podawać już niemowlętom po szóstym miesiącu życia. Starsze dziecko powinno mieć butelkę wody zawsze pod ręką – zarówno w szkole, jak i podczas zabawy czy nauki w domu. Warto uczyć dzieci regularnego picia wody i samemu dawać dobry przykład.

Woda jest głównym składnikiem ludzkiego ciała i odpowiada za szereg procesów zachodzących w organizmie: zapewnia lepsze trawienie i kondycję, korzystnie wpływa na procesy uczenia się i zapamiętywania oraz pomaga zadbać o lepszą odporność.

Wodę warto podawać dziecku do posiłku i zachęcać do spożywania jej między posiłkami. Jeśli dziecko się buntuje, napój można urozmaicić świeżymi owocami (maliny, borówki, plastry cytryny czy pomarańczy) i liśćmi mięty. Latem, gdy żar leje się z nieba, do wody można dodać pokruszone na drobno kostki lodu.

Świeże soki dla dzieci

Wiesz już, że dziecku można podawać soki, ale najlepiej stawiać na te domowe. Co będzie Ci potrzebne? Przede wszystkim składniki – świeże warzywa i owoce pełne witamin i minerałów. Przyda się także dobry sprzęt – do przygotowywania soku dziecku najlepiej używać wyciskarki lub blendera.

Brakuje Ci inspiracji i nie wiesz, jakie produkty kupić, aby przygotować zdrowy sok dla dziecka? Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami na naszym blogu, gdzie niejednokrotnie prezentowaliśmy pomysły na zdrowe i pożywne soki.

Warto obserwować, co lubi dziecko, a za czym nie przepada. Szpinak, seler naciowy czy kawałki marchewki nie zawsze cieszą się powodzeniem wśród dzieciaków, ale już „przemycone” w soku zupełnie inaczej smakują.

Pamiętaj, że świeży sok należy przechowywać w lodówce maksymalnie dwa dni.

Koktajle dla urozmaicenia diety

Koktajle na mlecznej bazie to świetny pomysł na urozmaicenie diety starszego dziecka. Do przygotowania takiego koktajlu potrzebne będą następujące produkty: mleczna baza, czyli mleko krowie, roślinne, jogurt naturalny lub kefir oraz wybrane warzywa i owoce (marchewki, awokado, banany, maliny, borówki i inne). Aby koktajl był bardziej pożywny, możesz dodać do niego również źródło zdrowego tłuszczu – na przykład zmielone orzechy włoskie, nasiona chia czy pestki dyni.

Zamknięty w szczelnej butelce płyn dziecko może zabrać ze sobą do szkoły lub na trening. Tak przygotowany koktajl to bardzo pożywna przekąska – idealna na drugie śniadanie lub podwieczorek.

Zapraszamy również do zapoznania się z ofertą cateringu dietetycznego Maczfit. Ponownie zachęcamy do zajrzenia na naszego bloga, gdzie odpowiadamy na pytanie: czy dieta pudełkowa dla dzieci to dobry pomysł? 

Agata Sobczak

Absolwentka żywienia człowieka i oceny żywności na SGGW w Warszawie. Szczególnie interesuje się dietoterapią przy zaburzeniach metabolicznych (insulinooporność i cukrzyca) i hormonalnych (choroby tarczycy). Chętnie poszerza swoją wiedzę na szkoleniach, kursach i warsztatach. W Maczfit odpowiada za posiłki #less carbs z diety z wyborem dań oraz diety Diabetic i Hypo Hashimoto. Zamiłowanie do dietetyki odkryła studiując na kierunku gastronomia i hotelarstwo. W wolnych chwilach uwielbia gotować. W kuchni często eksperymentuje zmieniając popularne potrawy w ich zdrowsze wersje.