Zapalenie żołądka – przyczyny, objawy, dieta

Zapalenie błony śluzowej żołądka jest jedną z najczęściej występujących chorób przewodu pokarmowego. Przyczyną zapalenia żołądka może być bakteria helicobacter pylori, ale nie tylko. Zachęcamy do zapoznania się z kolejnym artykułem na blogu Maczfit, gdzie przedstawimy charakterystykę ostrego i przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka. Podpowiemy także, jak zmniejszyć ryzyko zachorowania i które produkty wprowadzić do diety w leczeniu zapalenia błony śluzowej żołądka.

Zapalenie błony śluzowej żołądka – co to za choroba?

Żołądek to narząd, który odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia. Od wewnątrz pokryty jest błoną śluzową, a od zewnątrz osłonięty błoną surowiczą. Pomiędzy tymi warstwami znajduje się mięśniówka. Do głównych zadań żołądka należą: wyjałowienie pokarmu, rozdrobnienie pożywienia oraz czasowe jego gromadzenie. Żołądek może pomieścić do trzech litrów pokarmu.

Żołądek, jak każdy narząd w organizmie ludzkim, narażony jest na działanie różnych czynników. Zapalenie błony śluzowej żołądka to wszystkie stany, będące skutkiem uszkodzenia błony śluzowej żołądka, czyli wewnętrznej jego warstwy.

Błona śluzowa może zostać naruszona przez zakażenie (helicobacter pylori i nie tylko), w wyniku działania substancji wytwarzanych przez organizm (np. żółci), w następstwie substancji wprowadzanych z zewnątrz (spożywanie alkoholu, stosowania niektórych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne), a także na wskutek niedokrwienia lub przekrwienia.

Rodzaje zapalenia błony śluzowej żołądka mogą się różnić pod względem nasilenia i lokalizacji. Wyróżniamy między innymi ostre, przewlekłe i zanikowe zapalenie żołądka.

Ostre zapalenie żołądka

Ostre zapalenie żołądka to częste schorzenie ze strony układu pokarmowego. Występuje nagle i z reguły trwa do kilku tygodni. Przyczyną ostrego zapalenie żołądka jest najczęściej zakażenie bakterią helicobacter pylori, nadużywanie alkoholu i stosowanie niektórych leków.

Przewlekłe zapalenie żołądka

Przewlekłe zapalenie żołądka trwa dłużej niż kilka tygodni i może prowadzić do poważnych uszkodzeń błony śluzowej żołądka, czego następstwem jest choroba wrzodowa.

Jakie są przyczyny przewlekłego zapalenia żołądka? Przewlekłe zakażenie H. pylori, a także inne czynniki, takie jak niezdrowa dieta czy palenie tytoniu.

Kolejnym rodzajem zapalenia żołądka jest zapalenie zanikowe, w którym dochodzi do uszkodzenia i zaniku błony śluzowej żołądka. Może to być związane z infekcją H. pylori lub następstwami procesu autoimmunologicznego. Zanik błony śluzowej zwiększa ryzyko raka żołądka.

Jak dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej żołądka?

Wiesz już, czym jest zapalenie żołądka. Przyczyny choroby mogą być różne, dlatego warto przyjrzeć im się bliżej.

Zapalenie błony śluzowej żołądka – cztery najczęstsze postacie:

• zapalenie błony śluzowej żołądka wywołane H. pylori,
• ostra gastropatia krwotoczna (nadżerkowa),
• autoimmunologiczne metaplastyczne zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka,
• gastropatia żółciowa.

Zapalenie żołądka – przyczyny:

• infekcja bakteryjna – wywołana na przykład przez bakterię helicobacter,
• przyjmowanie leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz leków zawierających kwas acetylosalicylowy,
• alkohol (w dużych ilościach),
• żółć,
• toksyny endogenne (np. mocznicowe) i inne czynniki autoimmunologiczne podrażniające błonę śluzową żołądka,
• owrzodzenie stresowe – wskutek niedokrwienia z niedotlenieniem błony śluzowej żołądka, na przykład w przebiegu wstrząsu, sepsy, ciężkich oparzeń (tzw. wrzody Curlinga), ciężkich urazów,
• chemioterapia przeciwnowotworowa,
• doustne suplementy potasu i żelaza,
• palenie tytoniu,
• nieinfekcyjne choroby zapalne, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna.

Zapalenie błony śluzowej żołądka – objawy

Objawy zapalenia błony śluzowej żołądka zależą w dużej mierze od rodzaju choroby. Objawy zapalenia żołądka w formie ostrej (wywołane na przykład bakterią H. pylori) to ból brzucha, nudności i wymioty. Przy przewlekłym zapaleniu błony śluzowej żołądka najczęstsze dolegliwości to: bóle brzucha (szczególnie w jego górnej części), uczucie pełności po posiłku, nudności i wymioty (również z krwią). Krew w wymiocinach lub stolcu bądź stolec o ciemnym lub smolistym kolorze mogą być oznaką krwawienia z żołądka i dwunastnicy.

Do objawów choroby zaliczamy także: zgagę, wzdęcia brzucha i nieprawidłowe wypróżnienia. Sygnałem świadczącym o rozwinięciu stanu zapalnego żołądka może być również utrata apetytu, ciągłe zmęczenie, osłabienie oraz blada skóra.

Co ważne, objawy zapalenia żołądka wcale nie muszą być bardzo uciążliwe. Niektórzy pacjenci latami zmagają się z problemami ze strony przewodu pokarmowego, ignorując z pozoru błahe sygnały organizmu. Warto jednak regularnie kontrolować stan swojego zdrowia, gdyż nieleczone zapalenie błony śluzowej żołądka może prowadzić do innych, poważnych chorób.

Długotrwały stan zapalny prowadzi do stopniowego zaniku prawidłowej błony śluzowej żołądka. Produkcja śluzu zostaje zakłócona, a kwas żołądkowy atakuje ściany żołądka i dwunastnicy. Podrażnienie błony śluzowej żołądka często powoduje wrzody żołądka. Co więcej, zaburzenia w przewodzie pokarmowym związane z zapaleniem błony śluzowej żołądka utrudniają wchłanianie składników odżywczych, takich jak żelazo i witamina B12. Zapalenie śluzówki żołądka może prowadzić także do niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Diagnostyka i leczenie zapalenia błony śluzowej żołądka

Wiesz już, ile trwa zapalenie żołądka i jakie może dawać objawy. Znasz także jego przyczyny. Jeśli zauważasz u siebie objawy zapalenia błony śluzowej żołądka lub jesteś narażony na czynniki, które mogą powodować jej uszkodzenie (stres, leki itp.), udaj się do lekarza.

Jak zdiagnozować uszkodzenie błony śluzowej? Podstawowym badaniem jest gastroskopia. Pozwala ona dokładnie ocenić stan błony śluzowej, pobrać wycinki do badania histopatologicznego oraz przeprowadzić test w kierunki zakażenia bakteryjnego.

Diagnostykę zakażenia bakterią helicobacter pylori wykonuje się również za pomocą testu oddechowego oraz z próbek kału i krwi.

Leczenie zapalenia błony śluzowej żołądka zależy od jej rodzaju. Jeśli to możliwe należy wyeliminować czynnik powodujący zapalenie. Leczenie może zatem skupiać się na zwalczeniu choroby zakaźnej (H. pylori), zaprzestaniu picia alkoholu czy przyjmowania niektórych leków (modyfikacja leczenia). W większości przypadków powyższe zmiany powodują ustąpienie stanu zapalnego i wygojenie się błony śluzowej żołądka.

A jak wygląda leczenie farmakologiczne przy zapaleniu żołądka? Wśród stosowanych leków są między innymi preparaty blokujące wydzielanie kwasu solnego, podwyższające pH żołądka, antybiotyki i leki prokinetyczne. Leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) lub blokerów receptorów H2 mogą być przepisane w celu zmniejszenia produkcji kwasu żołądkowego i łagodzenia objawów. Leczenie z wykorzystaniem preparatów redukujących produkcję kwasu żołądkowego trwa kilka dni, ale łagodzenie objawów – nawet kilka tygodni.

W autoimmunologicznym zapaleniu błony śluzowej żołądka konieczne jest dożywotnie podawanie witaminy B12.

Zapalenie błony śluzowej żołądka a dieta

Dieta przy zapaleniu żołądka powinna być dopasowana indywidualnie do potrzeb pacjenta. Wiele zależy od przyczyny uszkodzenia i występujących objawów.

W przebiegu biegunki i wymiotów należy zadbać przede wszystkim o właściwe nawodnienie. Najlepiej pić wodę mineralną, można także uzupełniać płyny słabą herbatą bez cukru. W miarę poprawy stanu chorego należy stopniowo rozszerzać dietę, unikając potraw tłustych i ciężkostrawnych.

Zapalenie błony śluzowej żołądka – co można jeść?

• gotowane i pieczone (bez tłuszczu) owoce i warzywa,
• gotowane i pieczone (bez tłuszczu) chude mięso,
• gotowane i pieczone (bez tłuszczu) chude ryby.
• pieczywo pszenne i wyroby z mąki pszennej,
• chudy nabiał,
• jaja,
• słaba herbata i słaba kawa zbożowa,
• woda mineralna.

W diecie przy zapaleniu żołądka ważna jest również obróbka kulinarna i termiczna produktów. Produkty warto gotować w wodzie i na parze, obierać, rozdrabniać i miksować. Wszystko po to, aby poprawić ich strawność.

Zapalenie błony śluzowej żołądka – czego unikać?

• tłuste i smażone potrawy,
• tłuste sery, wędliny, mięso,
• produkty konserwowe i wędzone,
• żywność wysoko przetworzona,
• dania typu instant,
• fast-food,
• warzywa cebulowe i kapustne,
• nasiona roślin strączkowych,
• grzyby,
• owoce cytrusowe,
• czekolada i wyroby czekoladowe,
• wyroby cukiernicze (pączki, drożdżówki),
• słone przekąski,
• słodkie soki,
• soki na bazie owoców cytrusowych,
• napoje gazowane i energetyki,
• mocna kawa i herbata,
• ostre przyprawy.

O czym warto pamiętać?

1. Zapalenie błony śluzowej żołądka może być wynikiem przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub stosowania używek. Jeśli zmagasz się z tym schorzeniem, postaraj się wyeliminować przyczynę. Modyfikację leczenia zawsze przeprowadzaj w konsultacji z lekarzem. Specjalista podpowie również, jak wyeliminować używki. Nadużywanie alkoholu i palenie papierosów wpływają negatywnie nie tylko na błonę śluzową żołądka, ale także na cały układ pokarmowy i inne narządy w organizmie.
2. Zapalenie błony śluzowej żołądka można leczyć farmakologicznie, na przykład preparatami takimi jak inhibitory pompy protonowej oraz blokery receptora H2. Pamiętaj, aby nigdy nie przeprowadzać leczenia na własną rękę.
3. Podczas zapalenia żołądka kluczową rolę odgrywa również dieta. Jadłospis powinien być lekkostrawny i dopasowany do potrzeb pacjenta. Jeśli nie wiesz, jak go ułożyć, skorzystaj z konsultacji dietetycznej.
4. Pamiętaj, że zdrowa dieta nie tylko wspomaga leczenie wielu chorób układu pokarmowego, ale również pełni funkcję profilaktyczną. Odpowiednio zbilansowany dzienny jadłospis pozwala zadbać między innymi o układ odpornościowy, pokarmowy i wydalniczy, ograniczając ryzyko wielu chorób.
5. Jedną z przyczyn zapalenia żołądka jest narażenie na ciągły stres. Dlatego warto znaleźć swój sposób na stresory i codziennie dbać o swój układ nerwowy. Jednym pomagają gorące kąpiele w wannie, inni słuchają ulubionej muzyki, jeszcze inni robią sesję jogi lub medytacje. Kilka sprawdzonych sposobów na stres znajdziesz również w innych wpisach na blogu Maczfit.

Zapraszamy do Maczfit!

Czy wiesz, że w ofercie cateringu dietetycznego Maczfit znajdziesz diety pudełkowe odpowiadające na potrzeby różnych grup klientów? Proponujemy zarówno „diety z wyborem menu”, jak i gotowe programy dietetyczne – również dla pacjentów z problemami trawiennymi, takimi jak zespół jelita drażliwego.

Zachęcamy także do bezpłatnych konsultacji z naszymi dietetyczkami. Specjalistki Maczfit pomogą dobrać odpowiedni program żywieniowy zarówno pod kątem kalorycznym, jak i odżywczym.

A jeśli interesują Cię inne wpisy na naszym blogu, zapraszamy do archiwum! Z licznych artykułów na blogu Maczfit dowiesz się między innymi, jak powinna wyglądać odpowiednio zbilansowana dieta na zdrowe jelita i jak przestać jeść sklepowe słodycze.

Zapraszamy! 

Agata Sobczak

Absolwentka żywienia człowieka i oceny żywności na SGGW w Warszawie. Szczególnie interesuje się dietoterapią przy zaburzeniach metabolicznych (insulinooporność i cukrzyca) i hormonalnych (choroby tarczycy). Chętnie poszerza swoją wiedzę na szkoleniach, kursach i warsztatach. W Maczfit odpowiada za posiłki #less carbs z diety z wyborem dań oraz diety Diabetic i Hypo Hashimoto. Zamiłowanie do dietetyki odkryła studiując na kierunku gastronomia i hotelarstwo. W wolnych chwilach uwielbia gotować. W kuchni często eksperymentuje zmieniając popularne potrawy w ich zdrowsze wersje.